Schakelmateriaal

Schakelmateriaal: schakelaars

Een schakelaar dient om de elektrische stroom te onderbreken of door te laten. Hierdoor wordt het apparaat of de lichtbron resp. uitgeschakeld of ingeschakeld. Dat kan op velerlei manieren. De meest bekende is de wip-, kantel- of hotelschakelaar. Hierbij blijft de druktoets naar boven gekanteld staan in de aan-stand en naar beneden gekanteld in de uit-stand of net omgekeerd. In de elektronica- en auto-industrie wordt de kleinere variant, de tuimelschakelaar, gebruikt. De wipschakelaar bestaat ook als voetschakelaar, met name voor sta-lampen. Dan is er ook nog een variant met twee knoppen in plaats van één, de serieschakelaar. Deze wordt gebruikt om meerdere lampen in één ruimte afzonderlijk van elkaar te bedienen. Een andere uitvoering van de schakelaar vormt de draaischakelaar oftewel draaiknop. Deze bevindt zich doorgaans in dimmers en worden dan ook wel dimschakelaars genoemd. Ook deze zijn in een voetschakelaar-uitvoering beschikbaar. Dan is er nog ander schakelmateriaal, de ‘ouderwetse’ drukschakelaars, die weliswaar goedkoop zijn maar wel na veel gebruik kunnen blijven hangen. Transparante oftewel doorzichtige schakelaars is schakelmateriaal dat veel wordt toegepast bij stekkerdozen oftewel verlengdozen. Hierin zit dan een lampje of een led dat brandt zodra de doos ingeschakeld is.

Stopcontacten

Het is de NEN1010 volgens welke de regels voor het correct aansluiten van elektro in gebouwen is vastgelegd en waarin de juiste terminologie voor onder andere het schakelmateriaal staat. Een stekker heet volgens die elektriciteitsnorm contactstop, een stopcontact of contactdoos heet wandcontactdoos/WCD, een stekkerdoos heet tafelcontactdoos en een contrastekker heet koppelcontactstop. Een WCD kan geaard zijn of ongeaard. Ongeaard komt normaal voor in slaapkamers en geaard in vochtige ruimtes zoals badkamer. Geaarde WCD is schakelmateriaal, waarin zich twee metalen pinnen bevinden. Wanneer er een kortsluiting in een apparaat, bijvoorbeeld wasmachine, optreedt gaat de stroom via de metalen behuizing vloeien. Als u dan de behuizing zou aanraken zou u een behoorlijke optater krijgen. De twee metalen pinnen zorgen er nu voor dat wanneer er een kortsluiting in het apparaat is, de stroom niet via de behuizing vloeit, maar via de twee pinnen naar de grond/aarde worden afgevoerd. Een mens heeft namelijk altijd meer weerstand dan een metalen behuizing. WCD-schakelmateriaal bestaan ook met USB-aansluiting erbij en als combi met schakelaar. Ter beveiliging van uw kind kunt u een kinderbeveiligingsplaatje in de WCD bevestigen, zodat de kinderen niet in de WCD-gaten kunnen prikken met metaal en u toch de contactstop in kunt steken.

Aandachtspunten

Op een WCD staat steeds de nominale stroom in ampère en spanning in volt vermeld, dit zijn de continue waarden waarvoor het schakelmateriaal geschikt is. Via de formule P = U x I is hieruit gemakkelijk het vermogen af te leiden dat continu aangesloten kan worden. Er zijn spatwaterdichte varianten van het schakelmateriaal WCD, die veelal voorzien zijn van een openklapbare beschermklep. Voor het plaatsen van een inbouw- en opbouw-WCD wordt aangeraden u aan de NEN1010 richtlijnen te houden en alleen deze werkzaamheden te verrichten als u elektrotechnische kennis bezit. Datzelfde geldt voor reparatie aan een schakelaar. Voor de montage van een schakelmateriaal bewegingsmelder geldt dat deze het liefst op ongeveer zijn maximale hoogte wordt opgehangen om het registratiebereik te optimaliseren. Voorts worden temperatuurveranderingen van mensen die frontaal op de bewegingsmelder toe bewegen nauwelijks waargenomen. Dus zodanig plaatsen dat de bewegingen dwars op de melder staan, bijvoorbeeld onder een hoek op het voetpad gericht, dus niet loodrecht. Sneeuw en in de winter openstaande ramen, vanwege de naar buiten stromende warmte, kunnen de werking van de bewegingsmelder verstoren. Ook als dit schakelmateriaal geplaatst is in de buurt van een straatlamp bijvoorbeeld.